tel/fax +48 22 6229966     

fivestarlaw.png

30. Prosta spółka akcyjna funkcjonująca od 1 lipca 2021 r. jako niezwykle nowoczesny i atrakcyjny model prowadzenia działalności gospodarczej zwłaszcza polecany dla startupów i spółek high-tech

Autor:  radca prawny Anna Bąk

Od 1 lipca 2021 r. powołany został do życia nowy rodzaj formy prawnej działania spółek kapitałowych, tj. prosta spółka akcyjna, która łączy w sobie szereg cech spółek osobowych i kapitałowych i stanowi atrakcyjny model prowadzenia nawet małych rozmiarów działalności gospodarczej.

Prosta spółka akcyjna (PSA) może być utworzona przez jedną albo więcej osób w każdym celu prawnie dopuszczalnym, chyba że ustawa stanowi inaczej. Nie może być jedynie zawiązana przez jednoosobową spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością. Występujący w niej akcjonariusze nie odpowiadają za zobowiązania spółki i są zobowiązani do wniesienia za obejmowane akcje wkładów pieniężnych lub niepieniężnych. Akcje nie posiadają wartości nominalnej, nie stanowią części kapitału akcyjnego i są niepodzielne.

Celem tego rozwiązania jest nadanie PSA możliwie elastycznej struktury majątkowej, w szczególności dostosowanej do przypadku wnoszenia wkładów w postaci pracy i usług w zamian za akcje, i w ten sposób dostosowanie struktury majątkowej PSA do uwarunkowań różnorodnych przedsięwzięć, zwłaszcza tych typu startup.

Mimo że nowa forma spółki kapitałowej napotkała na szczególnie podatny grunt w środowisku startupów i spółek high-tech, PSA to podmiot o charakterze uniwersalnym, a nie sektorowym oraz trwałym, a nie przejściowym (byt prawny spółki nie jest ograniczony w żaden sposób: czasem trwania, przedmiotem działalności, składem osobowym uczestników itp.). Ze spółkami kapitałowymi, a zwłaszcza spółką akcyjną, łączy go rozbudowany mechanizm pozyskiwania kapitału w drodze emisji akcji.

Przy tworzeniu PSA wzięto pod uwagę fakt, że coraz ważniejszym elementem współczesnej gospodarki stają się przedsięwzięcia oparte o nowoczesne technologie. Coraz większe znaczenie we współczesnym obrocie gospodarczym ma kapitał ludzki – nowatorskie rozwiązania technologiczne na wczesnych etapach rozwoju, innowacyjność i przedsiębiorczość – jak wskazano w uzasadnieniu do projektu. Przedmiotowe właściwości przedsiębiorców bardzo trudno precyzyjnie wycenić – zwłaszcza w początkowym stadium rozwoju działalności gospodarczej. Przy projektowaniu zmian wzięto pod uwagę niski poziom oszczędności oraz akumulacji kapitału inwestycyjnego w polskim społeczeństwie, przy wysokim poziomie wiedzy i doświadczenia krajowych specjalistów – np. z zakresu branży IT.

Jedną z najważniejszych cech PSA jest brak stałości kapitału zakładowego, który wobec tego nie może być uwzględniany w umowie spółki. Zmiana zatem kapitału zakładowego jest całkowicie odformalizowana i nie wymaga – jak w przypadku innych spółek kapitałowych przeprowadzenia w drodze zmiany umowy spółki procedury podwyższenia, czy obniżenia kapitału zakładowego. Kapitał akcyjny powinien wynosić co najmniej 1 złoty.  

Nowo powstała spółka cechuje się niewątpliwie dużym zakresem autonomii woli założycieli/akcjonariuszy. Istnieje m.in. możliwości dokonania w umowie prostej spółki akcyjnej wyboru między wariantem powołania zarządu, który otwiera możliwość ustanowienia rady nadzorczej (system dualistyczny), a modelem monistycznym (unitarnym), zakładającym istnienie jednego organu wyposażonego w kompetencje zarządcze i nadzorcze w postaci rady dyrektorów. W tym miejscu należy wskazać, że model dualistyczny zapewnia niezależność między nadzorującym a nadzorowanym. Z kolei rezygnacja z  rady nadzorczej może grozić zmniejszeniem efektywności nadzoru. Natomiast model monistyczny zakłada skoncentrowanie uprawnień zarządczych i nadzorczych w radzie dyrektorów. Dzięki temu rozwiązaniu wszyscy jej członkowie mogą uczestniczyć w kierowaniu spółką i mieć bezpośredni dostęp do informacji i kontroli spółki. Wadą systemu monistycznego jest z kolei podatność na wystąpienie konfliktu interesów oraz osłabienie niezależności funkcji kontrolnych. Istnieje jednakże możliwość przeciwdziałania temu, np. poprzez dokonanie podziału funkcji zarządczych i kontrolnych pomiędzy członków rady dyrektorów (delegowanie czynności kierowania przedsiębiorstwem na dyrektorów wykonawczych i tworzenie w ramach rady dyrektorów w celu wykonywania funkcji nadzorczych mniejszych 64 gremiów, tj. komitetów, składających się z dyrektorów niewykonawczych).

Umowa prostej spółki akcyjnej może być zawarta w formie aktu notarialnego albo przy wykorzystaniu wzorca umowy w trybie S24.

Od wniosku o zarejestrowanie w rejestrze przedsiębiorców PSA, której umowa zostały zawarta przy wykorzystaniu wzorca umowy udostępnionego w systemie teleinformatycznym pobiera się opłatę stałą w kwocie 250 złotych, czyli taką sama jak w przypadku pozostałych spółek. 

Akcje nie mają formy dokumentu oraz podlegają zarejestrowaniu w rejestrze akcjonariuszy. Rejestr akcjonariuszy prowadzi: podmiot, który na podstawie przepisów ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o obrocie instrumentami finansowymi jest uprawniony do prowadzenia rachunków papierów wartościowych (np. Krajowy Depozyt Papierów Wartościowych S.A., domy maklerskie i banki prowadzące działalność maklerską) lub notariusz prowadzący kancelarię notarialną na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej. Rejestr akcjonariuszy jest prowadzony w postaci elektronicznej, która może mieć formę rozproszonej i zdecentralizowanej bazy danych. Jest on jawny dla spółki i dla każdego akcjonariusza, zaś ewidencja akcji prostej spółki akcyjnej jest jawna tylko dla akcjonariuszy.

W odróżnieniu od sp. z o.o., gdzie uchwały mogą być podejmowane na zgromadzeniu wspólników lub poza nim, ale tylko w drodze pisemnego głosowania (z zastrzeżeniem spraw, do których podjęcia konieczne jest zwołanie zgromadzenia) - w prostej spółce akcyjnej uchwały wspólników/akcjonariuszy mogą być podejmowane także przy wykorzystaniu środków komunikacji elektronicznej. Natomiast od spółki akcyjnej (w której uchwały mogą być podejmowane tylko na walnym zgromadzeniu) prosta spółka akcyjna różni się tym, że uchwały mogą być podejmowane na zgromadzeniu akcjonariuszy lub poza zgromadzeniem. PSA cechuje zatem duże odformalizowanie i digitalizacja podejmowania uchwał przez akcjonariuszy.

Jak wskazana w uzasadnieniu do projektu związana z wprowadzeniem modelu kapitału akcyjnego formuła akcji beznominałowych prowadzi do uniknięcia problemów związanych z potrzebą wyceny wkładów. W efekcie możliwe jest wniesienie wkładu niepieniężnego w postaci świadczenia na rzecz spółki pracy lub przekazania know-how. Rozwiązanie to odpowiada realiom przedsięwzięć typu startup, gdzie oprócz dostarczenia kapitału potrzebnego do rozwoju działalności, niezwykle istotną rolę odgrywają pomysły i umiejętności osób tworzących daną spółkę.

W PSA uproszczono szereg reguł dotyczących likwidacji spółki, tj. przewidziano jedno ogłoszenie o likwidacji, 3 miesiące na zgłaszanie roszczeń przez wierzycieli oraz brak sztywnego terminu, przed upływem którego nie można dokonać podziału majątku. W toku likwidacji zbycie składników majątku spółki na rzecz byłego członka zarządu, rady nadzorczej lub biegłego rewidenta wymaga uchwały walnego zgromadzenia podjętej większością trzech czwartych głosów, oddanych w obecności akcjonariuszy reprezentujących co najmniej połowę ogólnej liczby akcji. Zbycie składników majątku na rzecz likwidatora, jego współmałżonka, krewnych i powinowatych do drugiego stopnia oraz osób, z którymi jest on powiązany osobiście lub gospodarczo, jest zakazane.

Swoboda i elastyczność obrotu akcjami jest jednym z podstawowych założeń funkcjonowania prostej spółki akcyjnej. Zasada ta może ulec ograniczeniom. Ograniczenia te powinny być przedmiotem wpisu do rejestru, a przy tym powinny być uwzględniane przy dokonywaniu wpisów do rejestru akcjonariuszy.

Kolejną cechą charakterystyczny PSA jest jej niepubliczny charakter. Prosta spółka akcyjna jest narzędziem prawnym przeznaczonym dla przedsiębiorców zainteresowanym pozyskaniem kapitału w obrocie niepublicznym (venture capital), nie zaś dla przedsiębiorców, których celem jest pozyskanie kapitału na zorganizowanym rynku kapitałowym. Przemawia za tym w szczególności szeroki zakres swobody kształtowania umowy prostej spółki akcyjnej, co może stać w istotnej kolizji z potrzebą ochrony interesów ewentualnych drobnych inwestorów – akcjonariuszy mniejszościowych. Akcje wyemitowane przez PSA nie mogą być dopuszczone ani wprowadzone do obrotu zorganizowanego, co dotyczy zarówno obrotu na rynku regulowanym, jak i w alternatywnych systemach obrotu (ASO).

Mając na względzie powyższe należy w sposób jednoznaczny stwierdzić, że ze względu na niskie wymogi formalne, PSA jest tanią i prostszą alternatywą dla najbardziej popularnej jak do tej pory spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.

Zapisz się do newslettera
Kontakt w sprawie usług i działalności szkoleniowo-edukacyjnej Kancelarii oraz zapisu do newslettera