35. Czy podatek akcyzowy powinien ulec zmianie tak, aby stał się bardziej efektywny?

Autorzy: dr. Marcin Mamiński, prof. dr hab. Małgorzata Szwejkowska

W dniu 3 września br. w siedzibie Dziennika Gazety Prawnej odbyła się debata poświęcona optymalizacji efektywności podatku akcyzowego. W spotkaniu uczestniczyli prof. dr hab. Elżbieta Chojna – Duch, prof. dr hab. Witold Modzelewski, prof. dr hab. Artur Nowak – Far oraz współpracująca z Kancelarią prof. dr hab. Małgorzata Szwejkowska, która uczestniczy w pracach Grupy Roboczej Forum Akcyzowego. Jakkolwiek dyskusja dotyczyła podatku akcyzowego w ogólności, jego znaczenia i funkcji, które spełnia, w większości poświęcona była opodatkowaniu akcyzą wyrobów tytoniowych, w szczególności wyrobów nowatorskich, w tym podgrzewanego tytoniu. Jest to zrozumiałe, bowiem na rynku pojawiają się nowe produkty, zarówno zawierające tytoń – do tej kategorii należy właśnie tytoń podgrzewany, jak i wyroby pozbawione tytoniu, a zawierające nikotynę np. beztytoniowe woreczki nikotynowe. Nie ulega wątpliwości, że ustawodawca powinien szybko i skutecznie reagować na pojawianie się na rynku takich innowacyjnych towarów stanowiących substytuty już występujących w obrocie produktów. Zawsze jednak pojawia się w takich przypadkach pytanie w jak najwłaściwszy sposób ukształtować stawkę podatku od takich nowych towarów.

Podatek akcyzowy w stosunku do wyrobów nowatorskich nie jest podatkiem zharmonizowanym, zatem na wskazania ze strony prawa unijnego będzie trzeba w tej mierze jeszcze kilka lat poczekać, właśnie rozpoczął się etap konsultacji społecznych w poszczególnych państwach członkowskich UE. W ramach debaty prof. dr hab. Małgorzata Szwejkowska zwracała uwagę w szczególności na zasadę pewności prawa i podkreśliła, jak ważna jest przewidywalność co do przepisów prawa. Zauważyła, że inne państwa takie jak np. Niemcy, Łotwa czy Włochy przeprowadziły już proces legislacyjny w tym zakresie i zamierzają podnosić akcyzę od nowatorskich wyrobów tytoniowych, lecz stopniowo. Nie tak gwałtownie, jak to zrobiono np. na Ukrainie, gdzie podniesiono ją o 360%. Stawki akcyzy należy podnosić powyżej inflacji i obserwować jak rośnie tzw. krzywa Laffera, a nie tylko jak rośnie w stosunku do PKB. Istotne są też inne cele niż fiskalne, które realizuje podatek akcyzowy. Wiele państw odnosi się do wyrobów nowatorskich w swoich politykach zdrowotnych. USA czy Wielka Brytania traktuje je jako wyroby, które pomagają w walce z nikotynizmem. Przeciwnego zdania jest Światowa Organizacja Zdrowia, która nakłania do traktowania tych wyrobów jak inne tytoniowe. Debata zakończyła się wyrażeniem nadziei, że Forum Akcyzowe przyniesie dobre propozycje w zakresie zmian podatku akcyzowego od wyrobów nowatorskich, które okażą się nie tylko optymalne co do kształtu stawki akcyzy w analizowanym obszarze, ale będą mogły zostać uznane za wzorzec dla przyszłych norm unijnych.

Relacja z debaty ukazała się na łamach Dziennika Gazety Prawnej w dniu 4 września 2021 roku.